In Facie Ecclesiae: De Katholieke Huwelijksliturgie in De Nederlanden, Van De 13de Eeuw Tot Het Einde Van Het Ancien Regime

Nadat in 313 het christendom door Constantijn de Grote als publieke religie was erkend, ontstonden zowel in juridisch als in liturgisch opzicht ook de eerste initiatieven voor de openbare, christelijke verloving en de huwelijkssluiting. Centraal staan in deze studie het ontstaan en de ontwikkeling van het verlovings- en huwelijksritueel in geschreven en gedrukte bronnen van juridische en liturgische aard, en de receptie daarvan in godsdienstige boeken en preekbundels uit de 15de tot de 18de eeuw. In de 12de eeuw werden de verloving en het huwelijk, om reden van openbaarheid en rechtsgeldigheid, uit de beslotenheid van de familiekring weggehaald en onder de jurisdictie van de kerkelijke overheid gebracht. De verloving en het huwelijk dienden ‘zichtbaar voor iedereen’ in het vervolg in facie ecclesiae te worden voltrokken, voor het kerkgebouw, of in een kapel of begraafplaats. De liturgie van verloving en huwelijk in de Nederlanden tot de tweede helft van de 16de eeuw kan daarom het beste worden omschreven als ‘liturgie-buiten’ of ‘openluchtliturgie’. Na de afkondiging op 11 november 1563 van het tridentijnse huwelijksdecreet Tametsi verdween in de Nederlanden binnen ruim 50 jaar het specifieke openluchtkarakter uit de diocesane huwelijksliturgie en werd het katholiek verlovings- en huwelijksritueel voorgoed het kerkgebouw binnengebracht. De Nederlandse huwelijksliturgie ontwikkelde zich tot ‘liturgie- binnen’.