Antauparolo:

Simpla hazardo enmanigis al mi fotokopion de Esperanta libro delonge jam ne renkontebla en Esperantujo, de tiu frua rakonto de la granda franclingva svisa verkisto, kiu aperis franclingve en 1905 kaj en Esperanto en 1911. La traduko estas de Rene de Saussure, kiu en la jaroj de la Ido-skismo, per siaj klarigoj pri la Esperanta gramatiko kaj precipe pri ties logiko de vortfarado, ege helpis Esperanton superi tiun krizon.

Kvankam lia lingvajo estas generale klasika Esperanto, kiu apenau devias de la generala lingvouzo, estas interese vidi kiel li mem aplikas siajn lingvajn ideojn en traduko el sia gepatra lingvo, en la sama periodo en kiu li verkis gravan analizon de Esperanta vortfarado, kadre de konkurso, por la Akademio de Esperanto. Kelkloke mi atentigas la leganton pied- au fin-note pri interesa lingva detalo.

La Revuo skribis: Eleganta traduko de bone elektita Verko … Vero de la personoj … akurateco de la naturaj priskriboj.

Sed la verko mem meritas plene nian atenton. En 1904, jaron antau la apero de Aline , Ramuz skribis:

Ekzistas nur du interesaj aferoj: amo kaj morto . Guste en tiu ci rakonto ni trovigas plej profunde meze de ambau. Kaj liaj herooj estas simplaj homoj de la kamparo, kies simpla lingvajo spegulas la animstaton de la personoj. Samjare li skribas en sian taglibron: Mi surscenigas kamparanojn, car en ili mi trovas la naturon en gia plej pura stato kaj car ili estas tute cirkauataj de cielo, de pastejoj kaj de arbaroj. (Taglibro 1904)

Mo donu la parolon al Gilbert Guisan, kiu bone esprimis la econ ankau de tiu ci verko de Ramuz:

Rousseau fine metis la felicon en la nuran kaj puran ekzisto-senton - diluon de la mio en revado kaj en universaleco; Ramuz volas gin en la partopreno, - per la renkontigo kun kelkaj homoj kiuj ne estas esceptaj, sed havas aventurojn komunajn al ciuj. Tiu partopreno, autenta kaj profunda, transdonigas per la virto de stilo kiu, celante ne restarigi gin mem, sed gian objekton, renovigas gin komplete en la persono de la leganto, - kio estas la tipe poezia operacio. Traktante la lingvon kiel materialon kiu meteigas kaj supermetigas, kiu tajligas kaj fasonigas, stakigas al formoj kaj ritmoj, la verko de Ramuz partoprenas la realon kaj per tio gajnas objektivecon, kiu sirmos gin ankau kontrau maljunigo.

Guste al tio helpu tiu ci reeldono. Bonan legadon!

Vilhelmo Lutermano.